Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (Hagb) Kararı ve Tekerrür
Ceza hukuku sistematiğimizde ilk defa bir suç işleyen kimseler ile birçok defa suç konusu davranışı gerçekleştiren kimselere karşı farklı infaz usulleri öngörülmüştür. Hemen belirtelim ki 5237 sayılı Türk Ceza Kanunumuzda tekerrür cezayı artırıcı bir sebep olarak düzenlenmemiştir.
Gerçekleştirdikleri suç konusu eylemler sonucunda kendilerine verilen cezalara rağmen suç işlemeye devam eden bireylerin; toplum ve olağan yaşam bakımından tehlikelilik oluşturabilmesi ve bu kişilerin topluma geri kazandırılabilmesi, uyum sağlayabilmesi için daha fazla dikkat edilmesi, çaba sarf edilmesi gereken kimseler olduğu düşüncesi ile infaz biçimine ilişkin; koşullu salıverilme için belirlenen sürelerin uzatılması, cezanın infazından sonra kişiye denetimli serbestlik tedbirleri uygulanması, yargılama aşamasında seçimlik cezaların öngörüldüğü durumlarda daha ağır olanın tercih edilmesi gibi farklı usul ve tedbirler düzenlenmiştir. Bu yazımda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının tekerrüre esas alınabilir olup olmadığı üzerine değerlendirmelerde bulunacağım.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 231. maddesi gereğince düzenlenmiştir. Hagb kararı somut davada sanık hakkında kurulan mahkumiyet hükmünün beş yıllık süre boyunca (kesinleşme tarihinden itibaren) yükümlülüklerine uygun davranması şartıyla hukuki olarak hiçbir sonuç doğurmamasını ifade etmektedir. Bir başka deyişle hakkında hagb kararı verilen ve denetim süresi içerisinde yükümlülüklerine uyan bir kimse hukuki olarak söz konusu suç konusu fiili gerçekleştirmemiş sayılacaktır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının tekerrüre esas alınıp alınamayacağı konusunu iki ihtimal dahilinde incelememiz gerekirse:
1-) Hagb kararının bozulması halinde tekerrür hükümlerinin uygulanabilirliği
Kişi hakkında verilen hagb kararının kesinleşmesinden sonraki 5 yıllık denetim süresi içerisinde kasıtlı olarak bir suç işlerse; hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı bozulacaktır. Dolayısıyla ilgili mahkeme mahkumiyet hükmünü açıklayacaktır. Fakat denetim süresinde işlenen suç sebebiyle verilecek cezada tekerrür hükümleri uygulanabilecek midir?
Suçta tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için kişinin önceden işlediği suç nedeniyle verilen hükmün kesinleşmesi gerekmektedir. Ancak hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı davanın esasına ilişkin olarak nihai bir karar değildir. Bu bağlamda işlenen suç sebebiyle verilmiş kesinleşmiş bir mahkumiyet hükmü bulunmamaktadır. Suçta tekerrür müessesesinin diğer şartlarını incelememize gerek olmaksızın hagb kararının denetim süresi içerisinde kişinin yeniden suç işlemesine bağlı olarak bozulması halinde tekerrür hükümlerinin uygulanması mümkün değildir.
2-) Denetim süresi sonunda verilen düşme kararından sonraki süreçte tekerrür hükümlerinin uygulanabilirliği
Kişinin beş yıllık denetim süresi içerisinde kasten bir suç işlememesi ve yükümlülüklerine uygun davranması halinde ilgili mahkemece düşme kararı verilecektir. Bu halde kişi hakkında verilen kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı bulunmaması sebebiyle sonraki süreçte işlediği suça bağlı olarak verilecek cezada tekerrür hükümleri uygulanamayacaktır. Keza Yargıtay kararları da bu doğrultudadır.
”Her ne kadar sanığın adli sicil kaydında yer alan ilamlar dosya içerisine getirtilmemiş ise de, bu ilamların tekerrüre esas olup olmayacağı hususunun UYAP sistemi üzerinden de araştırılabileceği, UYAP üzerinden yapılan kontrolde ise sanığın adli sicil kaydında yer alan ilamların hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararına ve çocukken işlediği suçlara ilişkin olması nedeniyle sanık hakkında 5237 sayılı TCK’nın 58. maddesinin uygulanma koşulları bulunmadığı anlaşılmakla, tebliğnamenin bu husustaki (3) numaralı bozma düşüncesine iştirak edilmemiştir.” (Yargıtay 1. CD., E. 2021/7458 K. 2021/14570 T. 1.12.2021)
“Sanığın tekerrüre esas alınan önceki ilamının hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin olduğu ve bu haliyle tekerrüre esas alınamayacağı gözetilmeksizin sanık hakkında 5237 sayılı TCK’nın 58. maddesinin uygulanması BOZMAYI gerektirmiştir.” (Yargıtay 7. CD., E. 2014/19336 K. 2015/22019 T. 19.11.2015)
Sonuç olarak işlediği bir suçtan dolayı hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilen kimsenin, sonraki süreçte hagb kararında bozulma veya düşme kararı verilmesi önemli olmaksızın, yeniden suç işlemesi halinde TCK m.58 bağlamında düzenlenen suçta tekerrür hükümlerinin uygulanması mümkün değildir.
Av. Oktay Altunkaya
