Kardeşler Arasında Miras Nasıl Bölüşülür?
Bir kişi vefat ettiğinde devredilebilen malvarlığı kanun hükmü gereğince kendiliğinden mirasçılarına geçecektir. Vefat edenin malvarlığına kural olarak taşınır ve taşınmaz mallar, alacak, borç vs. ekonomik değeri olan her şey dahildir.
Vefat eden kimsenin mirasının kime kalacağı ile ilgili olarak hukukumuzda zümre sistemi benimsenmiştir. Bu bağlamda birinci zümre olan vefat edenin altsoyu, ikinci zümre olan vefat edenin anne babası ve altsoyu, son olarak üçüncü zümre olan vefat edenin dede-ninesi ve altsoyu somut durumda, vefat edenin eşi varsa sağ kalan eşi ile birlikte, mirasçı olacaktır.
Kardeşler arasında mirasın nasıl paylaşılacağı hususunu ise çeşitli olasılıklar dahilinde incelememiz gerekir:
Birinci ihtimal; miras bırakanın ölümü ile birinci zümre mirasçıları olan altsoy (çocuklar, torunlar) varsa sağ kalan eş ile birlikte mirasçılık sıfatına sahip olması halidir. Burada TMK m.495 ve devamı gereğince sağ kalan eşin miras payı ¼, miras bırakanın altsoyunun miras payı ise ¾ olacaktır. Vefat edenin 3 çocuğu olması halinde her bir çocuğun miras payı ¼ olacaktır.
İkinci ihtimal; miras bırakanın ölümü halinde sadece altsoyunun mevcut olması durumudur. Bu ihtimalde murisin eşi boşanma, ölüm vs. nedenlerle mirasçılık sıfatına sahip değildir. Ve miras bırakanın altsoyu mirası eşit olarak paylaşacaktır. Örneğin; vefat edenin ölüm tarihinde A bankasında 200.000 TL’si mevcut ve geride 4 çocuğu bulunuyorsa, söz konusu para çocuklar arasında eşit olarak bölüşülmeli, her birine 50.000 TL verilmelidir.
Üçüncü ihtimal; murisin ölüm anı itibariyle birinci zümre mirasçılarının olmaması halidir. Bu durumda miras bırakanın ikinci zümre mirasçıları bulunuyorsa onların mirasçılığı söz konusu olacaktır. Vefat edenin anne-babası ve altsoyu (miras bırakanın kardeşleri, yeğenleri vs.) ikinci zümre mirasçılarıdır. Ölüm anı itibariyle sağ kalan eş bulunuyorsa; ikinci zümre mirasçıları ile sağ kalan eş birlikte mirasçı olacaktır. TMK m.499 uyarınca; sağ kalan eşin miras payı 1/2 , anne-babanın miras payı ½ olacaktır. Görüldüğü üzere anne-babanın her ikisininde sağ olması durumunda, vefat edenin kardeşlerinin mirasçılığı mümkün olmayacaktır.
Ancak anne babadan herhangi birinin veya her ikisinin ölümü ile; miras bırakanın kardeşlerinin mirasçılığı gündeme gelecektir. Murisin kardeşlerinin miras payının ne kadar olacağı somut durumda sağ kalan eşin mevcut olup olmadığı, vefat eden kişinin anne babasının her ikisinin veya sadece birinin vefat etmesi durumuna göre değişkenlik gösterecektir.
Miras bırakanın kardeşlerinin sağ kalan eş ile birlikte mirasçı olmaları ve murisin anne-babasının daha önceden ölmesi halinde; sağ kalan eş ile murisin kardeşlerinin miras payı ½ olacaktır. Örneğin miras bırakanın geride benzer nitelik ve değerde iki adet arsa niteliğinde taşınmazı kalmışsa, aksi kararlaştırılmadığı sürece bir taşınmaz sağ kalan eşe verilecek, diğer taşınmaz ise kardeşler arasında paylaştırılacaktır.
Murisin annesinin daha önceden vefat etmesi ve sadece babası ile sağ kalan eşin mirasçılık sıfatına sahip olması durumunda; sağ kalan eşin miras payı 1/2 , miras bırakanın babasının miras payı ¼, kardeşlerin miras payı ise ¼’tür. Miras bırakanın üç kardeşinin bulunması halinde, kardeşlerin her birinin miras payı 1/12 olacaktır.
Yukarıda belirttiklerimiz haricinde somut hallerde birçok ihtimal dahilinde kardeşlerin miras payı farklılık arz edebilir. Kişilerin miras paylaşımı konusundaki uyuşmazlıklarda olası hak kayıpları ile karşılaşmamak adına uzman bir miras hukuku avukatı ile birlikte hareket etmeleri faydalı olacaktır.
Kardeşlerin mirasçılığı ile ilgili bahsetmemiz gereken bir diğer konu saklı pay ile ilgilidir. Birinci zümrenin mirasçılığında TMK m.506 gereğince; miras bırakanın altsoyu (çocukları vs.) saklı paya sahiptir. Vefat edenin altsoyunun saklı payı; miras payının yarısı yani ⅜’dir. Saklı pay, miras bırakanın malvarlığında tasarrufta (harcamada) bulunma yetkisinin sınırlandırıldığı kısımdır. Miras bırakan tarafından altsoyun mirastaki saklı payı ihlal edilmişse; altsoyun somut duruma göre tapu iptal ve tescil davası, tenkis davası gibi hukuki yollara başvurma hakkı bulunmaktadır.
Belirtelim ki; miras bırakanın kardeşleri saklı paylı mirasçılardan değildir. 10.05.2007 itibariyle gerçekleşen ölümlerde, vefat edenin kardeşlerinin mirasta saklı payları yoktur. 10.05.2007 tarihinden önce gerçekleşen ölüm olaylarında ise kanun koyucu tarafından miras bırakanın kardeşleri saklı paylı mirasçılar arasında kabul edilmiştir.
Kardeşlerin mirası rızai olarak paylaşamamaları halinde, ortaklığın giderilmesi davası açmak suretiyle terekenin paylaştırılmasını sağlamaları mümkündür.
Av. Oktay Altunkaya
