Vefat Eden Kişinin Mal Varlığı Nasıl Öğrenilir?
Bir kimse vefat ettiğinde devredilebilir malvarlığı (aktif ve pasifi ile birlikte) TMK m.599 uyarınca mirasçılarına intikal etmektedir. Mirasçıların, miras bırakandan kendilerine kalan mirası eksiksiz olarak elde edebilmesi için mirasa konu mal ve hakların tam olarak bilinmesi önem arz etmektedir.
Bazı hallerde mirasçılar tarafından miras bırakanlarının mal varlığı tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenle murisin mal varlığı ile ilgili olarak TMK m.589 gereğince miras araştırması yapılması gerekmektedir.
Somut olaya göre değerlendirilmesi gerekmekle birlikte; ilgili mirasçılar tarafından mirasçılık belgesi ile Tapu ve Kadastro Müdürlükleri, bankalar, Trafik Tescil Şube Müdürlükleri, Sosyal Güvenlik Kurumu, Vergi Daireleri vs. çeşitli kurumlara yazılı olarak başvuruda bulunularak miras bırakanın mal varlığı ile ilgili olarak bilgi edinilebilir. Yine, e-devlet üzerinden miras bırakana ait banka mevduat ve katılım hesapları, tapu kayıtları, araç kayıtları vs. bilgilere ulaşabilmek mümkündür. Fakat mirasçılar tarafından yapılan bu miras araştırması bazen yeterli olmamaktadır.
Bu durumda terekenin (mirasın) tespiti davası açılması gerekmektedir. Terekenin tespiti davasında miras bırakanın ölüm tarihi itibariyle mirasçılarına intikal edebilen mevcut mal varlığı mahkeme aracılığıyla araştırılmakta ve tespit edilmektedir. Mahkemece davayı açan mirasçı ile diğer mirasçıların talep ve beyanları da dikkate alınarak çeşitli kurum ve kuruluşlara müzekkereler düzenlenmekte, deliller toplanmakta, gerekli araştırma ve işlemler yapıldıktan sonra ise (gerekli olması halinde bilirkişi aracılığıyla) miras bırakanın mal varlığı tespit edilmektedir.
Terekenin tespiti davalarında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise TMK m.589 uyarınca miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.
Terekenin tespiti davasını mirasçılardan herhangi birisi açabilir. Mirasçıların birlikte hareket etme mecburiyeti bu davada yoktur.
Terekenin tespiti davasının hasımsız olarak açılması gerekir. Bu dava delil tespiti niteliğindedir ve mahkemece verilecek karar maddi anlamda kesin hüküm oluşturmaz. Yine, mirasın tespiti davası açmak için bir zamanaşımı veya hak düşürücü süre bulunmamaktadır.
Tereke tespit davası maktu harca tabi davalardandır. Bu davalarda yargılama giderleri davacı tarafından karşılanır.
Somut olayın niteliğine göre değişmekle birlikte terekenin tespiti davası ortalama 6-8 ay içerisinde sonuçlanmaktadır.
Av. Oktay Altunkaya
