Uygulamada görüldüğü üzere konut ve çatılı işyeri niteliğindeki taşınmazlar hakkında yapılan kira sözleşmeleri genellikle 1 yıl süreli olarak yapılmaktadır. Yapılan sözleşmede kararlaştırılan sürenin sona ermesi ile birlikte kira ilişkisinin de sona erip ermeyeceği sıklıkla sorulan sorulardan birisidir.
Burada öncelikle kira sözleşmesinin niteliğinin tespit edilmesi gerekmektedir. Taraflar arasında akdedilen kira sözleşmesinin tabi olacağı hükümlere göre sorunun yanıtı değişecektir. Örneğin konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin sözleşmelerde kira dönemi bitiminden en az 15 gün öncesinde kiracı tarafından fesih bildiriminde bulunulmadığı sürece 1 yıllık kira süresinin bitimi ile kira sözleşmesi kendiliğinden uzamaktadır. Ancak adi kira sözleşmelerinde 1 yıllık kira süresinin bitimi ile kira sözleşmesi kendiliğinden sona ermektedir.
Kiralanan açık otopark, arsa gibi adi kira hükümlerine tabi bir taşınmaz ise TBK m.327 uyarınca kira süresi bitiminde kira sözleşmesi kendiliğinden sona erecektir. Bu halde kiraya veren taraf kira süresinin sona ermesi ile kiracının kiralanan taşınmazı tahliye etmesini talep edebilecektir.
Kiralanan konut veya çatılı işyeri ise bu halde TBK m.347 gereğince kararlaştırılan kira süresinin bitimi ile kira sözleşmesi kendiliğinden bir yıl uzayacaktır. Dolayısıyla kiraya veren bir yıllık kira süresinin sona ermesi sebebiyle kiracının kiralanan taşınmazdan çıkmasını isteyemeyecektir.
Belirli süreli olarak yapılan konut ve çatılı işyeri kiralarında kiraya veren kira sürenin bitimi nedeniyle kiracıyı tahliye etmek istiyorsa; kira sözleşmesinde kararlaştırılan sürenin bitiminden itibaren on uzama yılı geçtikten sonra en az üç ay önceden bildirimde bulunmak şartıyla izleyen kira yılı sonunda kira sözleşmesini feshedebilecektir. Somutlaştırmamız gerekirse; 1 yıl süreli olarak yapılan dükkan kirası sözleşmesinde kiraya veren kira süresinin sona erdiğini ileri sürerek en erken 12. kira yılının sonunda kiracının taşınmazdan çıkmasını talep edebilecektir.
Ancak somut durum özelinde kiraya verenin kira sözleşmesini sonlandırmak için başkaca haklı sebepleri veya başvurabileceği hukuki yollar olabilir. Bu halde kiraya veren taraf elbette mevzuatta belirtilen ilgili tahliye nedenlerine dayanarak kiracının çok daha kısa bir süre içerisinde kiralanan taşınmazdan çıkarılmasını sağlayabilir.
Av. Oktay Altunkaya
