Ağır Ceza Mahkemesi Nedir?
Ağır ceza mahkemesi, kişilerin gerçekleştirdiği hukuka aykırı fiil ve tutumlar ile ceza hukuku sistematiğinde önemli hak ihlallerine sebebiyet veren, toplumda büyük infial uyandıran buna bağlı olarak da daha fazla ceza öngörülen suçlarda görevli olan ceza mahkemesi türüdür. Örneğin; hırsızlık suçunda asliye ceza mahkemeleri görevliyken hırsızlık ve cebir suçlarının aynı fiilde meydana gelmesiyle oluşan yağma suçunda ağır ceza mahkemesi görevlidir. Ceza mahkemeleri, asliye ceza ve ağır ceza mahkemeleri ile özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemeleridir.
Ağır Ceza Mahkemesi Nasıl ve Nerede Kurulur?
Ağır Ceza mahkemesi, her il merkezi ile bölgelerin coğrafî durumları ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur. İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde ceza mahkemelerinin birden fazla dairesi oluşturulabilir. Bu daireler numaralandırılır. Özel kanunlarda başkaca hüküm bulunmadığı takdirde ihtisaslaşmanın sağlanması amacıyla, gelen işlerin yoğunluğu ve niteliği dikkate alınarak daireler arasındaki iş dağılımı, Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenebilir. Bu kararlar, Resmî Gazete’de yayımlanır. Daireler, tevzi edilen davalara bakmakla yükümlüdür. Hâkimler ve Savcılar Kurulunca iş dağılımının yapıldığı tarih itibarıyla görülmekte olan davalarda daireler, iş bölümü gerekçesiyle dosyaları diğer bir daireye gönderemez. Ağır ceza mahkemeleri bulundukları il veya ilçenin adı ile anılır.
Ağır Ceza Mahkemesinin Yapısı Nasıldır?
Ağır ceza mahkemesinde bir başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Bu mahkeme bir başkan ve iki üye ile toplanır. Yani ağır ceza mahkemesinde ceza dosyası olan bir kişi duruşmaya gittiğinde karşısında bir mahkeme başkanı ve iki tane mahkeme üyesi olmak üzere üç hakim ile karşılaşacaktır. Duruşmayı kural olarak ağır ceza mahkemesi başkanı yönetecektir. Dolayısıyla kişi duruşmada başkan ile muhatap olacaktır.
Ağır Ceza Mahkemesinde Savcı Olur Mu?
Evet, ağır ceza mahkemesi bünyesinde iddia makamı olarak Cumhuriyet savcısı bulunmaktadır. Duruşmada mahkeme heyetinin sağında, sanığa göre karşı solda, bulunan kişi Cumhuriyet savcısıdır.
Ağır Ceza Mahkemelerinin Görev Alanına Hangi Suçlar Girer?
Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, Türk Ceza Kanununda yer alan;
a) Yağma (m. 148),
b) İrtikâp (m. 250/1 ve 2),
c) Resmî belgede sahtecilik (m. 204/2),
d) Nitelikli dolandırıcılık (m. 158),
e) Hileli iflâs (m. 161) suçları,
f) Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar m. 302 vd, Anayasal Düzene ve Bu Düzenin İşleyişine Karşı Suçlar m. 309 vd, Milli Savunmaya Karşı Suçlar m. 317 vd, Devlet Sırlarına Karşı Suçlar ve Casusluk m. 326 ve devamı maddeleri (318, 319, 324, 325 ve 332 nci maddeler hariç).
g) 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun kapsamına giren suçlar dolayısıyla açılan davalara ağır ceza mahkemesi görevlidir.
Yine üst sınırı ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili dava ve işlere bakmakla ağır ceza mahkemeleri görevlidir. Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay’ın yargılayacağı kişilere ilişkin hükümler, askerî mahkemelerin görevlerine ilişkin hükümler ile çocuklara özgü kovuşturma hükümleri saklıdır.
Ağır Ceza Mahkemesinde Cezalar Kaç Yıldan Başlar?
Ağır ceza mahkemesinde yargılanan bir kişinin mutlaka ceza alacağı gibi bir durum söz konusu değildir. Kanun koyucu bireyler ve toplum nezdinde daha önemli olduğu görüşünde olduğu suç konusu fiillerin ağır ceza mahkemelerinde muhakeme edilmesi gerektiğini belirtmişsede; söz konusu yargılama sonucunda sanık ilgili suç kapsamında üst sınırdan bir ceza alabileceği gibi hakkında beraat kararı da verilebilecektir.
Ağır Ceza Mahkemesinin Yetki Alanı Nasıl Belirlenir?
Ceza mahkemelerinin yargı çevresi, bulundukları il merkezi ve ilçeler ile bunlara adlî yönden bağlanan ilçelerin idarî sınırlarıdır. Ağır ceza mahkemeleri ile büyükşehir belediyesi bulunan illerde, büyükşehir belediyesi sınırları içerisindeki il ve ilçenin adı ile anılan sulh veya asliye ceza mahkemelerinin yargı çevresi, il veya ilçe sınırlarına bakılmaksızın Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.
Coğrafî durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak bir ceza mahkemesinin kaldırılmasına veya yargı çevresinin değiştirilmesine, özel kanunlarında yargı çevresi belirtilmemiş olan diğer ceza mahkemelerinin yargı çevresinin belirlenmesine, Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Kurulunca karar verilir.
Ağır Ceza Mahkemesinde Davalar Ne Kadar Sürer?
Ülkemizde yargılamaların çok yavaş ilerlediği ve uzun bir süreçte sonuca varılabildiği yadsınamaz bir gerçektir. Ancak somut olay dahilinde 6 ayda sonuçlanabilen ağır ceza dosyaları olabileceği gibi 7-8 yıl da ancak sonuçlanabilecek davalarda olabilecektir. Bu süre tamamen somut dosya içeriği, suç konusu, delillerin toplanma durumu, sanığın özel halleri gibi etkenlere bağlıdır.
Ağır Ceza Mahkemesi Kararlarına İtiraz ve İstinaf Kanun Yolu
Ağır ceza mahkemesinde görülen bir dava sonucunda ilk derece mahkemesinin verdiği karara veya kararlara karşı taraflar itiraz veya istinaf kanun yoluna başvurabilirler. Hâkim kararları ile kanunun gösterdiği hâllerde mahkeme kararlarına karşı ilgiliye tebliğ veya tefhim tarihinden itibaren 7 gün içerisinde itiraz yoluna gidilebilir. Ağır ceza mahkemesi ile başkanı tarafından verilen kararlar hakkındaki itirazların incelenmesi, o yerde ağır ceza mahkemesinin birden çok dairesinin bulunması hâlinde, numara olarak kendisini izleyen daireye; son numaralı daire için birinci daireye; o yerde ağır ceza mahkemesinin tek dairesi varsa, en yakın ağır ceza mahkemesine aittir.
İlk derece mahkemelerinden verilen hükümlere karşı taraflar ilgili kişiye tebliğ veya tefhim tarihinden itibaren 7 gün içerisinde istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf kanun yolu, ilk derece mahkemesi tarafından verilen nihai kararın ardından dosyada yeniden hukuki ve maddi anlamda bir inceleme ile denetim yapılmasını sağlayan hukuki bir imkandır. Onbeş yıl ve daha fazla hapis cezalarına ilişkin hükümler, bölge adliye mahkemesince re’sen incelenir. Hükümden önce verilip hükme esas teşkil eden veya başkaca kanun yolu öngörülmemiş olan mahkeme kararlarına karşı da hükümle birlikte istinaf yoluna başvurulabilir. Ancak;
a) Hapis cezasından çevrilen adlî para cezaları hariç olmak üzere, sonuç olarak belirlenen üçbin Türk Lirası dâhil adlî para cezasına mahkûmiyet hükümlerine,
b) Üst sınırı beşyüz günü geçmeyen adlî para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine,
c) Kanunlarda kesin olduğu yazılı bulunan hükümlere, karşı istinaf yoluna başvurulamaz. Bu suretle verilen hükümler tekerrüre esas olmaz.
Av. Oktay Altunkaya
