İş Hukuku Nedir? İş Hukuku Süreci Nasıl İşler?
Çalışanların haklarının korunmasına yönelik işçi hakları, işçi ücretleri, izin ve dinlenme süreleri, çalışma koşulları, işçi, sendika ve işveren arasındaki her türlü mevzuat ve ilişkiyi inceleyen hukuk dalına iş hukuku denir. Bu yazımızda iş hukuku nedir, iş hukuku süreci nasıl işler, iş hukuku avukatı ne iş yapar ve iş hukuku neden gereklidir hakkında merak edilen tüm soruların cevaplarını sizlerle paylaşacağız. Aklınıza takılan her türlü soru ve konu hakkında danışmanlık hizmeti ve Ankara iş hukuku avukat hizmeti almak isterseniz iş avukatı Oktay ALTUNKAYA ile iletişime geçebilirsiniz.
İş Hukuku ve Tarihsel Gelişimi
İşçi ve işveren tanımları ilk olarak sanayi devrimi sonrası kitlesel üretimin başlaması ile birlikte hayatımıza girmiştir. Sanayi devrimi sonrası çalışma hayatında işçi ve işveren arasındaki ilişki tamamen arz talep kuralına bağlı olarak devam etmiştir. Bu denetimsiz ortamda ve ilerleyen süreçte çocuk işçi sayısının artması, iş sağlığı ve güvenliği konusunda yaşanan olumsuzluklar, iş kazalarının ve ölümlerin artması, meslek hastalıklarının yaygınlaşması toplumda tepki ile karşılanmıştır. Bu nedenle modernleşme ile birlikte işçilerin haklarını korumayı amaçlayan kanunlar ile koruyucu düzenlemelere ihtiyaç duyulmuştur. Tarihsel sürece baktığımızda iş hukukunun çıkış gerekçesi ekonomik açıdan güçsüz olan işçilerin haklarını ve şartlarını koruyup geliştirmek olduğunu söylemek mümkündür.
İş hukuku tarihsel süreçte değişen çalışma şartlarından dolayı, çalışanların işverenin emri altında bağımlılıklarından doğan eşitsizliklerini dengelemeye ve işçilerin temel haklarını güvence altına alarak ağır çalışma koşullarını engellemeye çalışan bir hukuk dalıdır.
En genel anlamda işçiler ve işveren arasındaki ilişkileri inceleyen ve düzenleyen hukuk dalına iş hukuku denmektedir. İş hukuku çalışan, iş veren ve devlet arasındaki hizmet akdinden doğan her türlü yükümlülüğü ve ilişkileri düzenlemeyi amaçlamaktadır. İş hukuku süreçlerine devlet organlarının müdahalesi olduğu için karma hukuk olarak da nitelendirilmektedir. İş hukuku; sadece çalışan ve iş veren arasında değil taraflardan herhangi bir tanesinin üye olduğu sendika ya da örgüt ile de ilişkilerin düzenlenmesini ve incelenmesini amaçlar. Bu nedenle iş hukuku bireysel ve toplu iş hukuku olarak iki kısımda incelenmektedir.
İş Hukuku Nedir?
Kısaca ifade etmek gerekirse iş, işçi ve işveren konularını ele alan aynı zamanda işveren ve işçi arasında çıkabilecek uyuşmazlıkları da kanunlara uygun şekilde düzenleyen hukuk dalına iş hukuku denir. Genel olarak işçi ve işverenin arasındaki ilişkiyi sağlayan ve tarafların devlet ile olan ilişişini de düzenleyen, inceleyen hukuk dalıdır. İş hayatında işveren ve işçi anlaşmazlıkları iş hukuku kapsamında değerlendirilir. Özetle iş hukuku ile işçinin iş veren karşısında karşılaşabileceği sorunların devlet tarafından işçinin haklarının korunması ve hukuki güvence altına alınması sağlanmıştır.
İşçinin çalışma koşulları, hak ettiği ücret, sendikal hakları gibi konular iş hukuku kapsamına girmektedir. Bu konularda yaşanan sorunlar 4857 sayılı İş Kanunu ile düzenleme altına alınmıştır. İş hukukunu ilgilendiren uyuşmazlık ve anlaşmazlıklar iş mahkemeleri tarafından incelenmektedir. 4857 sayılı İş Kanunu işçi ve iş veren arasındaki iş ilişkisinin korur ve düzenler. Bu ilişkinin de sürekliliğini sağlamayı amaçlar.
İş Hukuku Kimleri Kapsar?
İşçi ve işveren arasındaki iş sözleşmesi gereği yer alan hak ve borçların yerine getirilmesi, çalışma şartlarının durumu, dinlenme ve izin süreleri, iş sağlığı, iş güvenliği ya da iş sözleşmesinin sona ermesi gibi kavramlar iş hukuku kapsamına girmektedir.
İş hukuku bireysel ve toplu olmak üzere 2 bölümde incelenmektedir. Bunun yanı sıra toplu iş hukuku sendikalar hukuku, iş mücadelesi hukuku olarak da sınıflandırılmaktadır.
- Bireysel İş Hukuku: Bireysel iş hukuku genel olarak küçük iş yerlerinde çalışma şartları, prim ödemeleri, sosyal haklar, iş sözleşmelerinin sona ermesi, sözleşmenin sona ermesi ile ilgili oluşan tazminatlar, iş sağlığı ve iş güvenliği gibi konularda işçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıkları ele almaktadır.
- Toplu İş Hukuku: Toplu iş hukuku ise daha büyük iş yerlerinde ortaya çıkabilecek işçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıkları ele alır. Bu iş hukukunda sendikaların kuruluş aşaması, toplu iş sözleşmesinin hazırlanması, toplu sözleşmeden kaynaklı ihtilafların çözüme kavuşturulması ve aynı zamanda grev, lokavt gibi konular toplu iş hukuku kapsamına girmektedir. Toplu iş hukuku işveren ile işçi arasındaki en az bir tarafın topluluk adına yer aldığı durumları kapsamaktadır.
İş Hukuku Temel İlkeleri
İş hukuku ile çalışan haklarının ön planda tutulması amaçlanmaktadır. İş hukuku temel olarak nispi emredici kurallar içermektedir. Özellikle kritik durumlarda işçi haklarını ön planda tutarak sürecin işçi lehine sonuçlanmasını amaçlamaktadır.
İş hukuku özellikleri şu şekilde sıralanmaktadır;
- Çalışanın hakkını alabilmesi adına hak ettiği ücretin ihmal edilmemesi için işçi haklarının korunması önceliklidir.
- İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlık ya da kritik durumlarda karar verici işçi lehine değerlendirme yapabilmektedir.
- Çalışan bireyin şahsı ön planda tutulmaktadır. Böylece süreç işçi ve iş verenin karşılıklı olarak sorumluluğuna dayanır.
- İş hukuku her ne kadar işçi ve iş veren arasındaki ilişkileri düzenlediği için özel hukuk alanı olsa da, sürece devlet müdahalesi olduğu için karma hukuk dalı özelliği göstermektedir.
İş Hukukuna Bağlı Kanunlar Nelerdir?
İş hukukuna bağlı kanunlar Türk borçlar kanunu, iş kanunu, deniz iş kanunu, basın iş kanunu ve sendikalar kanunu şeklinde sıralanmaktadır.
İş Hukuku Neden Gereklidir?
Yukarıda da bahsettiğimiz gibi 4857 sayılı iş kanunu işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisini koruma altına alır ve mevzuata uygun bir şekilde düzenler. İş hukuku işçi ve işveren arasındaki iş sözleşmesinden kaynaklı ilişki sebebiyle özel hukuk dalıdır. Ancak işveren ile devlet arasındaki bağdan dolayı kamu hukuku alanına girer. Bu nedenle iş hukuku karma bir hukuk dalıdır. İş hukukunun en önemli özelliği işçi haklarının korunmasıdır. İş hukuku ile birlikte ekonomik yönden zayıf olan işçilerin alım güçlerinin korunması ve sosyal haklarının genişletilmesi, çalışma hayatında temel hakların korunması ve güvence altına alınması sağlanmıştır. Bu yönüyle iş hukuku çalışma hayatında önemli bir yer çerçeve çizmiştir. Geçmişte iş hukukunun ortaya çıkmasına neden olan koşullar ile günümüzdeki çalışma koşulları düşünüldüğünde iş hukukunun önemi ve neden daha çok ihtiyaç duyulduğu net bir şekilde anlaşılmaktadır.
Özetle iş hukuku tarihsel süreçte değişen çalışma şartlarından dolayı, işçilerin işveren karşısındaki eşitsizliklerini gidermeye, işçi haklarını koruyarak ağır çalışma koşullarını engellemeye çalışan bir hukuk dalı olarak çok önemlidir.
Siz de Ankara iş avukatı arayışı içerisinde iseniz iş hukuku alanında yıllara dayanan tecrübesi ile avukatlık ve danışmanlık hizmeti veren Oktay ALTUNKAYA ile hemen iletişime geçebilirsiniz.